Katherine Arden "Niedźwiedź i słowik"

 Usiądźcie wygodnie w fotelach, zamknijcie oczy i posłuchajcie. Dziś chcę Wam opowiedzieć dziewczynie, która ma oczy króla mórz i włosy mieniące się czerwonym blaskiem. Jest nieokiełznana i dzika niczym leśne zwierzę. Skrywa w sobie nie tylko wielką odwagę i upór, ale także magię, która wkrótce będzie jej niezwykle potrzebna. Ta dziewczyna to Wasilisa Pietrowna bohaterka powieści „Niedźwiedź i słowik” autorstwa Katherine Arden.

Zacznijmy od początku.

Przenieśmy się w głąb średniowiecznej Rusi, gdzie zima jest najdłuższą porą roku. Tam możemy zajrzeć w okna chaty, w której mieszka Piotr Władimirowicz, jego dzieci i druga żona – Anna. To tam Wasia od najmłodszych lat z fascynacją przysłuchuje się bajkom snutym przez Dunię, jej opiekunkę. To właśnie w tej chacie oraz w lesie, którym jest otoczona, dziewczynka spotyka magiczne postaci strzegące jej domu, lasu, koni mieszkańców wioski. Ludzie, choć oddani prawosławnej wierze, nie wyrzekają się pogańskich podań.

Wkrótce na tereny Leśnej Ziemi przybywa pop Konstanty, który za wszelką cenę pragnie nawrócić tych, którzy w legendach i baśniach szukają ziarnka prawdy. Zdeterminowany pop ucieka się do zastraszania, a nawet grożenia, byle tylko osiągnąć to, co zamierza. Stopniowo udaje mu się osiągnąć cel. Pełni obaw mieszkańcy stopniowo zapominają o duchach ich strzegących. Dla wielu te mitologiczne stworzenia stają się jedynie wymysłem, bo skoro nikt nie potrafi ich dostrzec- nie istnieją. Jednak ktoś widzi. Wasia i Anna. Ta pierwsza pragnie pozbyć się istot, które doprowadzają ją do obłędu, ta druga pragnie je uratować i prosić o pomoc w walce ze złem, które przyczajone gdzieś w lesie zdaje się być coraz bliżej.

Uwielbiam bajki, mity i baśnie. Zatem cieszę się, że autorka czerpie garściami z rosyjskich legend i podań. Już samo imię głównej bohaterki przywodzi mi na myśl jej imienniczkę z rosyjskich opowieści o dziewczynce i Babie Jadze. Katherine Arden przywołuje postaci z ludowych wierzeń. Morozko, Domowik czy Rusałka to tylko niektóre postaci z mitologii słowiańskiej, które tutaj spotkamy.

W takich opowieściach zazwyczaj urzeka mnie klimat. Tak było i tym razem. Ta aura pewnej tajemnicy, czegoś nieznanego, czegoś co fascynuje, ale i niepokoi nieustannie mi towarzyszyła. Zanurzyłam się w tej historii, tej krainie, położonej gdzieś na dalekiej Rusi i wydarzeniom, które miały tam miejsce. Porwał mnie również język autorki. Plastyczny, obrazowy, sugestywny. Katherine Arden słowami maluje baśniowe pejzaże, ilustruje emocje sprawiając, że nie sposób „oderwać oczu” od stworzonego przez nią świata.

Postaci także pełne są barw. Mnie w szczególności urzekła wspomniana już wcześniej Wasia, dziewczyna która nie daje się schwytać w społeczne kajdany. W XIV- wiecznej Rosji rola kobiety sprowadzała się głownie do zajmowania się domem i potomstwem. Wasia nie chciała ani wyjść za mąż, ani wstąpić do klasztoru (do czego ją zmuszano). Znikała w lesie na całe dni, rozmawiała z duszkami, przez co ludzie uznawali ją za szaloną, jeździła konno i była głucha na wszelkie prośby czy groźby.

„Niedźwiedź i słowik” to poruszająca baśń, gdzie pośród fikcji literackiej wybrzmiewają słowiańskie mity, gdzie trwa odwieczna walka dobra ze złem, a ludzie wierzą i w Boga i w stworzenia z legend. Polecam.

Katherine Arden - Niedźwiedź i słowik (tom I)               

stron: 446

wyd. Muza 2018